In een gastvrije Andreaskerk aan het Vrijthof, met meer dan alle plaatsen bezet, vierden we zondag 26 januari j.l. hoe oecumenisch Hilvarenbeek en omstreken is anno 2025. Gelovigen van zowel de Protestantse kerk als van alle Katholieke geloofsgemeenschappen uit Beek en omgeving waren samengekomen om met Luciani vierende wijs te zingen en te bidden rond het thema “Geloof je dat?” Het was een echt Samen Kerkgevoel met een gemoedelijke nazit in het Open Huis. De liturgie werd samengesteld door enkele leden van de liturgiegroep van het koor, samen met de ambtsdrager van dienst van de Andreaskerk en voorganger pastor Gust Jansen. Op het liturgieblaadje stond onderstaande afbeelding: ’n kopie van het gedachtenisprentje van Corrie Cramer. Jarenlang was zij als parochievrijwilligster ‘n stuwende kracht voor de plaatselijke oecumene. Het verbeeldt treffend hoe momenteel de Beekse situatie is: ’n drietal geloofsgemeenschappen, waarbij Samen Kerk Hilvarenbeek treffend is weergegeven met het bootje van een beginnende dobberende geloofsgemeenschap onderweg… De originele pentekening blijkt te zijn van Louis de Groot.

De preek van de viering is terug te lezen op de website van Samen Kerk Hilvarenbeek onder het kopje verdieping. De kernvraag van de viering was: wanneer we het met elkaar hebben over oecumene wat en in wie geloven we dan eigenlijk? Wie is God, wie is Jezus voor ons? We stelden ons de vraag n.a.v. het evangelie van deze viering Joh 11,17-27, waarbij Martha tegen Jezus zegt: “Ja, Heer, ik geloof dat U de Zoon van God bent.”

In deze viering spraken we ook met elkaar de wat langere “oecumenische geloofsbelijdenis van Nicea” uit; deze werd precies 1700 jaar geleden tijdens het concilie van Nicea geformuleerd.

Dit concilie was de eerste wereldwijde kerkvergadering van vertegenwoordigers van alle christenen van toen; dit was dus nog vóórdat er sprake was van protestantse kerken (de Reformatie). In het jaar 325 waren er naast gelovigen in primitieve natuur godsdiensten, ook hindoes, boeddhisten, joden en christenen. In die voorbije ruim 300 jaar groeiden

het aantal christenen: tien jaar na de dood van de Man van Nazareth waren er ongeveer 1000 christenen, tegen het einde van de eerste eeuw zo’n 7.500 en rond het jaar 300 maar liefst 6.000.000, verspreid over een diversiteit van geloofsgemeenschappen, inhoudelijk ook veelkleurig van aard. Keizer Constantijn, inmiddels ook christen liet een kerkvergadering bijeenroepen om zo binnen het Romeinse Rijk meer eenheid te bevorderen en zo de rust te bewaren in de onderlinge strijd die er was.

Het belangrijkste onderwerp was de vraag: wie is Jezus nu precies? Het concilie heeft een aantal “regieaanwijzingen”, piketpaaltjes gegeven over wat je als christen van Jezus, God kunt zeggen en geloven, en wat niet. Sinds Nicea kun je jezelf niet zomaar christen noemen en alles maar over Jezus roepen wat je wilt. Volgende concilies borduurden hierop voort, en elke keer haakten een nieuwe groep christenen af, omdat ze het met de conclusies niet eens waren. De Reformatie is zo’n breuk met het toenmalig katholiek christelijk denken – veel protestantse kerken zijn de geloofsbelijdenis van Nicea wel blijven belijden.

Gaandeweg de geschiedenis zijn er vaste formuleringen, ‘regels van het geloof’ ontstaan, en door kerken onderschreven tot op de dag van vandaag. Die worden niet alleen gebruikt om het christelijk getuigenis af te schermen tegen tegenstanders en ketters. Ze krijgen ook een belangrijke rol in de liturgie, met vaak ook nog in de taal van toen:

“Ik geloof in de ene, heilige, katholieke en apostolische kerk”

Deze regel o.a. spraken we met elkaar uit tijdens onze oecumenezondag. Net als bij het zingen van het Wilhelmus kun je ook hierbij je wenkbrauwen fronsen. Na de viering hadden we het erover met elkaar: wat staat hier toch allemaal, kan dit niet anders gezegd worden? Dat laatste kan, maar gelet op het bovenstaande heeft het in de taal van toen ook een bepaalde waarde.

- ene: het is hier geen telwoord, maar duidt erop dat God maar één volk heeft dat Zijn volk is, Christus als het Hoofd heeft één lichaam, als de Goede Herder brengt Hij de zijnen samen tot één kudde, de Heilige Geest heeft slechts één Huis waarin Hij woont. We enten ons op de Drie-ene God. Het wil de éénheid (ondanks diversiteit van gemeenschappen) van geloven uitdrukken in wie God is: de Drie-ene!

- heilige: de kerk is meer dan een instituut. Zij is een mysterie, is menselijk en goddelijk gelijker tijd, verleden, heden en toekomst (religieus gezien). God is in de kerk heiligend aanwezig hoe dan ook; Hij geeft zijn zegen aan ons kerk-zijn. Dat ook spreken we gelovig uit in onze belijdenis. De kerk is niet heilig, omdat haar leden heilige zouden zijn. De kerk helpt haar gelovigen te groeien in heiligheid; heiligen zijn mensen die beminnen. We kunnen ons ook optrekken aan de heiligen die ons voorgingen.

- katholieke: het is een woord dat uit het Grieks komt: “katholon”, en heeft als betekenis geloven in zijn totaliteit, in zijn geheel en ook wereldwijd: geografisch dus, maar ook inhoudelijk: alles wat de kerk

biedt. Het gaat over het geheel van de Blijde Boodschap, ook over alle sacramenten, spiritualiteit, geloofsleer en diaconie.

- apostolisch: verwoordt de binding die er is met Jezus en zijn apostelen, de eerste leerlingen en de gelovigen die hun geloof op dat of dit moment uitspreken en belijden…. Als gelovigen voelen we ons staan in hun lijn, in hun traditie, met daarin voor ons een opdracht vandaag de dag.

Uiteraard valt over een en ander veel meer te zeggen. Google maar eens “Samen beraden, samen geloven, samen vieren”, ’n document van Peter Nissen.

De conciliedeelnemers deden meer dan die geloofsbelijdenis schrijven. Ze bepaalden ook voor de hele kerk wanneer er Pasen gevierd moest worden. Daarmee werd de christelijke paasdatum officieel losgekoppeld van het joodse Pesach-feest. Ook dit is te lezen in bovengenoemd document van Nissen. Dit jaar vieren álle christenen Pasen op 20 april.

Oecumenisch samenkomen roept vragen op, maar brengt ons samen ook verder op de Vele Wegen en de Ene Weg! We mogen verschillende geloofsgemeenschappen zijn met de nodige verschillen onderling, maar er is ook het nodig dat ons bindt en verbindt met elkaar. Dat is de moeite waard om soms eens bij stil te staan. Samen Kerk op zijn best!

Voor herhaling vatbaar dus.